KUNNEN KATTEN ROUWEN?

Vraag:

Mijn kater Faust is 13 jaar en heeft zijn hele leven lang samengeleefd met zijn broertje Mats. Mats is ruim drie maanden geleden gestorven aan een nierziekte. Faust is sindsdien volledig van de kaart. Ik denk dat hij Mats mist want hij miauwt veel en lijkt hem te zoeken. Hij is ook erg rusteloos. Kunnen katten rouwen? En hoe lang duurt zoiets? En is het verstandig om er weer een soortgenoot bij te zetten of juist niet? En moet dat dan ook een oudje zijn?

Rouwen katten? Een interessante maar niet eenvoudig te beantwoorden vraag. Katten hebben emoties. Maar is er sprake van rouw - het besef en betreuren van de dood van een ander -  of is het een reactie op een veranderende situatie ?

Ook al heeft een kat het dode lichaam van een huisgenoot gezien het is de vraag of katten beseffen dat de dood onomkeerbaar is. Dit kan ‘zoekgedrag’ en onrust veroorzaken.

De relatie tussen Mats en Faust speelt een rol bij het bepalen of er sprake is van rouw. Sliepen ze tegen elkaar aan, speelden ze samen? Wanneer er een grote sociale verbondenheid of zelfs afhankelijk was is rouw aannemelijker. Maar zelfs dan kun je je afvragen of het Faust is die gemist wordt of de rol die Faust voor Mats vervulde. Met andere woorden mist Mats het samen in een mandje slapen of mist hij het slapen specifiek met Faust?

Bij rouw of gemis is er sprake van gedragsveranderingen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld: meer of juist minder contact met huisgenoten zoeken, meer of minder gaan eten, niet meer willen spelen, hyperactief worden, meer of minder gaan slapen of prikkelbaarder worden. 

Katten gedijen het beste in een stabiele omgeving. Door na de dood van een huisdier dezelfde dagroutine te hanteren als voorheen voorkom je al te grote veranderingen. Speelde Mats veel met Faust? Vervang dan die rol door zelf meer met Mats te gaan spelen.

Hoelang de reactie op de dood van een soortgenoot duurt  kan zeer verschillend zijn. Dit is afhankelijk van de sociale band die ze hadden, de rol die de overledenen vervulde en of deze door op een andere manier kan worden ingevuld en de manier waarop de achtergebleven kat met  veranderingen in zijn leefomgeving omgaat.

Of Mats weer behoefte heeft aan soortgenoot hangt ook af van de sociale band die hij met Faust had. Faust zelf is niet te vervangen, maar misschien wel de rol die hij in het leven van Mats innam. Maar het kan ook zijn dat Mats zich verveelt nu Faust er niet meer is omdat hij voor afleiding zorgde. In dat geval zou het al voldoende zijn Mats te helpen bij het vinden van nieuwe bezigheden; zoals een voerpuzzel of interessant speelgoed.

Het is in ieder geval belangrijk dat voordat een nieuwe kat zijn intrede doet dat Mats weer ontspannen is en zijn normale gedrag vertoont zodat de introductie een betere kans van slagen heeft. Over het algemeen is een kat met hetzelfde energieniveau en behoeften de beste match. Een kitten bij een kat van 13 jaar als maatje is daarom minder geschikt. Daarnaast speelt de aard en het karakter van de katten een rol bij de keuze. Wil Mats vooral een maatje om samen te slapen en elkaar te wassen neem dan geen kat die geen behoefte heeft aan dit lichamelijke contact. Daarnaast is een langzame introductie van een nieuwe kat altijd van belang om de meest optimale relatie te bevorderen.

Claudia van der Linden, Tinley-gedragstherapeut voor katten.

Dit artikel is verschenen in Hart voor Dieren.