Angst bij katten: Voorkomen is beter dan genezen

 

Veel kattenbaasjes kennen het wel: zodra het reismandje uit de kast komt is de  kat nergens meer te bekennen. Of wanneer de deurbel gaat, schiet hij als een pijl naar boven om zich urenlang te verstoppen en laat zich pas weer zien als het bezoek allang vertrokken is.  Angst bij katten komt veel voor en kan het dagelijks leven flink beïnvloeden. Maar waarom zijn sommige katten zo snel angstig? En belangrijker nog: wat kun je eraan doen?

 

 

 

Katten zijn van nature waakzame dieren. Van oorsprong zijn ze alleenlevend en moeten ze zelfstandig gevaren inschatten en vermijden. Daardoor zijn ze gevoelig voor veranderingen onbekende prikkels en onvoorspelbare situaties. Een kat ervaart de wereld anders dan mensen. Geluiden die voor ons niet of nauwelijks hoorbaar zijn kunnen voor een kat bedreigend zijn. Geuren  die wij niet ruiken kunnen bij katten sterke reacties oproepen.  Daardoor kunnen katten schrikken op situaties die voor mensen onschuldig lijken.

 

 

 

Lichaamstaal

 

Katten uiten angst op verschillende manieren. De ene kat bevriest, de ander vlucht en verstopt zich. Katten kunnen bij angst ook agressief reageren, meestal uit zelfverdediging.  Angst is te herkennen aan de lichaamstaal: oren plat naar het hoofd en vergrote pupillen. Het lichaam is laag bij de grond en de kat deinst terug van datgene wat angst veroorzaakt. Vaak is er sprake van opgezette vacht. Bij naderend gevaar  blazen, sissen, slaan en krabben ze. In extreme gevallen kunnen katten hun blaas, darmen en anaalklieren legen.

 

 

 

Niet elke kat reageert hetzelfde. Sommige katten blijven rustig liggen als de stofzuiger aangaat terwijl een ander panisch wegrent. De mate waarin een kat angstig is wordt beïnvloedt door een aantal factoren.

 

 

 

Een beperkte socialisatie –  De eerste weken van een kitten zijn cruciaal. Tussen de drie en zestien weken zitten kittens in hun socalisatieperiode waarin ze leren omgaan met   geluiden, geuren, mensen en andere dieren. Om optimaal te kunnen leren is in deel van deze fase de angstreactie onderdrukt en is er sprake van een groot aanpassings- en herstelvermogen bij de kittens. Kittens die in deze weken onvoldoende in aanraking komen met verschillende prikkels kunnen later alledaagse situaties als bedreigend ervaren.

 

 

 

Slechte leerervaringen – Een vervelend dierenartsbezoek, of plotselinge drukte bij het binnenkomen van bezoek zorgen ervoor  dat situaties die voor een ene kat  neutraal zijn bij de ander angst oproept. Het nadeel met dit soort ervaringen is dat de kat de negatieve ervaring kan koppelen aan iets dat er aan voorafging – zoals het reismandje- waardoor het zien van het reismandje al de angst oproept. Angst  kan ook generaliseren. Een kat die is geschrokken van een luide deurbel kan in paniek raken bij elk onverwacht geluid.

 

 

Kader? Voorkom straffen Onjuist straffen is een veelvoorkomende oorzaak van  angstagressie naar mensen. Vooral als het gaat om  normaal kattengedrag gedrag zoals bijvoorbeeld krabben. De kat zoekt hiervoor de meest logische plek en soms is dat de bank. Wordt dit afgestraft dan schrikt de kat en zal stoppen met krabben, maar hij legt geen verband leggen tussen zijn gedrag en de straf. In plaats daarvan gaat hij zijn eigenaar als onvoorspelbaar en bedreigend zien wat kan leiden tot angst en mogelijk agressie. Vraag jezelf  in zulke situaties dan ook af: heeft mijn kat een stevige krabgelegenheid op de plek waar hij graag krabt? Of in het geval van onzindelijkheid: is de kattenbak, schoon, ruim genoeg en gevuld met een voor de kat prettige ondergrond?

 

 

 

Onvoorspelbaarheid – Katten houden van routine. Weten wat er gaat gebeuren geeft ze rust en controle. Plotselinge veranderingen zoals vuurwerkgeluiden, een hond op bezoek of natgespoten worden met de plantenspuit kunnen de kat overweldigen.

 

 

 

Persoonlijkheid en erfelijkheid– Sommige katten zijn van nature gevoeliger voor stress en angst dan anderen. Dat  kan (deels) genetisch bepaald zijn. Katten kunnen een nieuwsgierige en extraverte aard hebben maar ook nerveus en gevoelig aangelegd zijn.

 

 

 

Impact

 

Een beetje angst hoort bij het leven. Maar als angst langdurig of vaak aanwezig is en chronisch wordt heeft dit impact op het welzijn van de kat. Het kan leiden tot probleemgedrag zoals overmatig wassen of voedselweigering. Ook fysieke klachten zoals blaasproblemen kunnen heirdoor ontstaan.

 

 

 

Angst bij katten wordt vaak niet als gedragsprobleem herkend. Toch is dat het wel. Angst is voor de kat een serieuze, negatieve emotie die dagelijkse stress veroorzaakt. Daarom is het  belangrijk er iets mee te doen.

 

 

 

Dat kan bijvoorbeeld door de omgeving aan te passen. Is je kat bang bij drukte of voor kinderen zorg dan voor een plek waar hij zich terug kan trekken, zoals een aparte kamer. Richt deze plek in met alle basisbehoeften: kattenbak, eten, water, speeltjes en een comfortabele ligplek.

 

 

 

Angst belonen?

 

Om angst te verminderen kun je met positieve associaties je kat leren dat het ‘enge’ iets goeds voorspelt. Een veelvoorkomend misverstand is dat je angst kan versterken door het te belonen. Dat klopt niet: angst is een emotie; een onbewuste reactie die niet gestimuleerd kan worden door een beloning. Wat je wel doet is de negatieve emotie koppelen aan een positieve verwachting.

 

Dit kan door het angstige moment te koppelen aan een onweerstaanbare traktatie of iets ontzettends leuks: zoals een speeltje gevuld met een kattenkruid. Begin hierbij op een punt dat je kat nog niet in paniek raakt en beloon direct op het moment van angst. In het geval van angst voor bezoek, start met belonen zodra het bezoek binnenkomt.. Bouw de blootstelling stap voor stap op. Begin met het belonen op de veilige plek, dan op de overloop en zo steeds verder naar beneden. Laat tot slot je kat aan het bezoek wennen door eerst rustige vrienden of familie uit te nodigen en het tenslotte hen te vragen een traktatie aan je kat te geven of een hengelspel met hem te spelen. Zo wordt bezoek langzamerhand een voorspeller van iets leuks.  

 

Is je kat bang voor bepaalde geluiden, zoals de deurbel begin dan met het afspelen van het geluid op een laag volume. Hiervoor kan je het geluid bijvoorbeeld opnemen op je telefoon. Geef je kat bij het geluid  direct het lekkers en verhoog  het volume geleidelijk.  

 

 

 

Grenzen respecteren

 

Kijk in alle gevallen goed naar wat je kat aankan en forceer niets. Het is belangrijk zijn grens te respecteren. Wanneer je kat het lekkers niet opeet of niet wil spelen met zijn favoriete hengel is dat een teken dat zijn angst nog te groot is. Doorgaan op dat moment kan een tegenovergesteld effect hebben en zijn angst vergroten.

 

Geduld is bij angst de sleutel. Je wil eerst de emotie veranderen, daarna volgt het gedrag vanzelf.

 

De angst zal geleidelijk verminderen en de kat helpen een gelukkiger en meer ontspannen leven te leiden. Soms kan gedragsmedicatie ondersteunen. Overleg hierover met een dierenarts. In sommige gevallen – bijvoorbeeld als een kat extreme angst heeft voor geluiden in een drukke binnenstad- kan herplaatsing in een rustigere omgeving de beste optie zijn.

 

 

 

Voorkomen is beter dan genezen

 

De beste aanpak van angst begint vóórdat het probleem ontstaat. Fokkers- professioneel of niet- kunnen zorgen voor een goede socialisatie in de eerste maanden. Door ze op een positieve manier  bloot te stellen aan diverse prikkels: mensen, geluiden, aanraking, vervoersmiddelen en routine. Oefen regelmatig met de deurbel en zorg dat de eerste ervaringen bij de dierenarts positief zijn. Door op jonge leeftijd positieve associaties op te bouwen, verklein je de kans dat je kat op latere leeftijd angst ontwikkelt.