EEN MULTI-KAT HUISHOUDEN IN HARMONIE

Door Tinley-gedragstherapeut kat Claudia van der Linden

De verleiding kan groot zijn om als kattenliefhebber het huishouden steeds opnieuw uit te breiden met nog zo’n elegante viervoeter erbij. Totdat je er achter komt dat er spanningen, conflicten of zelfs vechtpartijen tussen de katten zijn en er onderling helemaal  niet zoveel vrede en vriendschap is als jij voor ogen had. Wat kun je doen om een groep katten in harmonie te laten samen leven? Leven in een groep gaat voor een kat het beste wanneer er geen competitie is over voedsel en over andere ‘bronnen’ en ze de gelegenheid hebben elkaar te ontlopen.

Allereerst is inzicht in het wezen van de kat van belang. De voorouder van onze huiskat was een veelal alleen levend dier. Inmiddels zijn onze katten veel gevarieerder in dit gedrag en kunnen zij zich in sommige gevallen goed aanpassen aan het leven in groepen. Maar ook dan kunnen de onderlinge relaties in een groep complex zijn met onderlinge verschillen van verbondenheid. Dit is ondermeer afhankelijk van geslacht, leeftijd en persoonlijkheid. Een van de succesfactoren van een goed samenlevende groep is de combineerbaarheid; hoe meer ze gemeenschappelijk hebben hoe beter het ze kunnen vinden. Een jong kitten plaatsen bij een bejaarde kat levert meestal geen succes op. Evenmin is het samenvoegen van een erg verlegen kat bij een zeer zelfverzekerde kat een goed idee. Nestgenoten die min of meer hetzelfde temperament hebben maken over het algemeen een grotere  kans op en harmonieus samenleven dan katten die niet samen zijn opgegroeid.

Katten zijn territoriaal; de eerste reactie van een kat die een indringer in zijn territorium ziet is het inzetten van agressie bedoeld om de ander weg te jagen. Gelukkig sluit dit territoriale gedrag niet uit dat katten sociaal naar elkaar kunnen zijn. Maar het betekent wel dat de katten het eens moeten worden over het delen van het territorium. Zonder een goede introductie gaat dit vaak mis. Geduldig en in kleine stapjes de katten aan elkaar laten wennen is daarom cruciaal. Bij meerdere katten is het vanzelfsprekend belangrijk dat de ruimte waarin zij leven groot genoeg is om een (gezamenlijk) territorium op te eisen.  

Katten kunnen sociaal gedrag vertonen: er wordt dan samen geslapen en gespeeld, ze wassen elkaar en begroeten elkaar met neus-neus contact.  Katten kunnen ook tevreden met elkaar in één huis samenzijn in een gedoogconstructie.  Ze vertonen dan geen sociaal gedrag naar elkaar maar accepteren de aanwezigheid van de ander. Indien er sprake is van drie of meer katten kan het ook zo zijn dat er zich subgroepen vormen; kleinere groepjes die elkaar gedogen of sociaal zijn met elkaar. In dat geval is het belangrijk dit in kaart te brengen zodat ieder subgroepje voldoende toegang heeft tot de bronnen heeft in huis.

Om zonder conflicten te kunnen samenleven is de hoeveelheid en de bereikbaarheid van de bronnen in het territorium van belang.  Onder bronnen wordt verstaan: water en voedsel, kattenbakken, slaapplekken, hoge rustplaatsen, schuilplaatsen, krabgelegenheden en speelgoed. De concentratie van deze bronnen in een  ‘kattenkamer’ is geen goed idee. Ze worden dan gedwongen om in die ene kamer gebruik te maken van hun voorzieningen. Wanneer zich daar dan net de kat bevindt met wie het niet botert levert dit spanningen op.  Zorg er juist voor dat alles voor iedere kat bereikbaar is door de bronnen talrijk te maken en ze goed te verspreiden. Katten eten als solitaire jager én eter niet graag naast elkaar. Door voer op verschillende locaties in het huis te verspreiden wordt voorkomen dat een kat in één keer grote hoeveelheden gaat eten om een andere kat te ontlopen. Daarbij hoort de voerbak zo te staan dat de kat alle kanten op kan kijken zodat hij niet opeens verrast wordt door de aanwezigheid van een andere kat. 

Tijdens het gebruik van de kattenbak voelt een kat zich kwetsbaar en hij doet dit daarom graag alleen. Kattenbakken in verschillende kamers door huis zijn daarom van belang. Zónder kap zodat de kat zijn omgeving kan scannen op gevaar en de in/uitgang niet geblokkeerd kan worden door een andere kat in het huishouden.

Mensen beschouwen een ruimte tweedimensionaal. Katten zien hun territoria ook in verschillende hoogten. Door het creëren van extra verticale ruimte met klimpalen, klimwanden, ligplaatsen op vensterbanken en toegang bovenop kasten vergroot je de ruimte voor je katten waardoor er minder conflicten zullen ontstaan. Hoge plaatsen hebben bij voorkeur twee toegangspunten zodat blokkade door een andere kat voorkomen kan worden. Angstig aangelegde katten kunnen veel baat hebben bij schuilplaatsen ook op onrustige locaties zoals in drukke doorgangen en bij buitendeuren of het kattenluik. Dit geeft de kat een gevoel van controle en vermindert spanningen. Daarnaast heeft iedere kat privé tijd nodig van elkaar en van ons. Zorg daarom voor time-out plekken; bijvoorbeeld onder het bed, in een kast, kartonnen doos of kattenholletje.

Spelen is jagen voor de kat. En omdat het solitaire jagers zijn is een één-op-één spel voor ieder kat het fijnst. Speel daarom apart met ieder kat. Hierdoor voorkom je tevens dat de meest assertieve kat steeds het spelletje opeist. 

Tot slot: Katten die vrij buiten rond kunnen lopen hebben buitenshuis ook een gebied wat ze als territorium zien en waar zij op ontdekking gaan. In buurten met veel katten zijn deze territoria noodgedwongen klein, meestal bestaat dit uit de eigen tuin. Het hebben van een grote kattengroep kan betekenen dat buitenshuis de ‘kattendichtheid’ te hoog wordt waardoor katten gefrustreerd of gestrest raken wat ook binnenshuis voor spanningen kan leiden. In dichtbevolkte wijken kan het daarom nodig zijn de aanschaf van het aantal katten te beperken. 

Dit artikel is verschenen in Dierenpraktijken.